ავტორი: ვ. საროიანი

რაც ჩვენ გვსურს ესაა სიყვარული და ფული

„რა გქვია შენ?“ – გოგონამ ჰკითხა.

„ჯო,“ ვაჟმა უპასუხა, „ჩვენ შევხვედრივართ ერთმანეთს მუსო და ფრანკის წვეულებაზე გასულ საღამოს.“

„დიახ, დიახ, რა თქმა უნდა“, მან უპასუხა. „რა სისულელეა ჩემი მხრიდან ამის დავიწყება, თქვენ ხომ მწერალი ხართ.“

„შეგიძლიათ დაივიწყოთ ეს,“ ვაჟმა მიუგო.

„ჩემმა ქმარმა მითხრა,“ გოგონამ თქვა.

„კეთილი, მე ვარ მწერალი.“

„თქვენ კარგი მწერალი იქნებით.“

„არა, საკმაოდ ცუდი ვარ,“ მან მიუგო, „მაგრამ უკეთესი კი ვარ უმეტესობა მწერლებზე, მოდი, დაივიწყეთ ეს სიტყვები.“

„თქვენ არ გიყვართ მწერლები, ასეა ხომ?“

„მათ ყველას არა უშავთ, დალევთ კიდევ ცოტას?“

„კარგი,“

„კიდევ ორი ჭიქა,“ ვაჟმა უთხრა ბარმენს.

„ოკეი,“ მიუგო ბარმენმა.

„მოგწონთ თქვენ აქაურობა?“ ქალმა ჰკითხა.

„კი, ჩინებული ადგილია,“ მან უპასუხა.

„რატომ არ მოგდით თვალში აქაურობა?“ ქალი შეუჩნდა.

„არა,“ იყო პასუხი. „მე ვთქვი, რომ აქაურობა ჩინებულია, მე ყოველთვის ვშოულობდი ფულს აქ!“

ვაჟმა გაიღიმა სულელურად და ცოტა ნიშნისმოგებით.

„რაზე გეღიმებათ?“ ქალმა კითხა.

„ფულზე“, მან თქვა, „და ჩემს თავზე.“

„თქვენ იყავით ადრე ღარიბი?“

„სიღარიბეში ჩავარდნილი გახლდით,“ მან თქვა, „სრულიად სახსრის გარეშე ვიყავი დარჩენილი და ცუდად ჩაცმული დავდიოდი.“

„ეს მშვენიერი პიჯაკია, რომელიც თქვენ გაცვიათ ახლა,“ ქალმა უთხრა.

„პირველი პიჯაკია, რომელიც მე ვიყიდე შეკვეთით,“ მან თქვა. „აქამდე არასოდეს მეგონა, რომ ტანსაცმელი ასე კომფორტულად მომერგებოდა, და ეს ყველაფერი დამიჯდა სულ სამოცდათხუთმეტი დოლარი.“

მან თავისთვის ჩაიცინა.

„თუმცაღა მე არ გამომიმუშავებია ეს ფული,“ მან თქვა.

„ვისთან მუშაობ?“ ქალმა ჰკითხა.

„პარამაუნტში,“ (ერთ-ერთი ყველაზე დიდი კინოკომპანია აშშ-ს მასშტაბით). „კეთილი, ძველი პარამაუნტი მაძლევს მე ბევრ ფულს არაფრისთვის. ისინი ფიქრობენ, რომ ეს პატივია კიდეც, მე ამაზე არ ვჩივივარ.“

„მაშინ მიგიღიათ კარგი დავალება?“

„ჩინებული.“

„ნამდვილად?“ ქალმა უთხრა,“ თუ მეხუმრები მე შენ ისევ?“

„გახუმრება არც კი მიფიქრია, მან მიუგო, ნახე ეს ფეხსაცმელები? მე ისინი თვრამეტი დოლარი დამიჯდა, ვვარაუდობდი კიდეც, რომ იქნებოდა საუკეთესო.“

„რა სახის მაღაზიაა ის, სადაც შენ ყიდულობ?“ ქალმა ჰკითხა.

„კეთილი,“ მან უპასუხა, „ძნელია ამის თქმა, ვფიქრობ, რომ ის სტანდარტული მაღაზიაა.“

„სტანდარტული?“ ქალმა იკითხა, „რა არის ეს ასეთი?“

„შენ ეს იცი,“ ვაჟმა უთხრა. „სულ რაც მათ უნდათ ესაა სიყვარული და ფული.“

„ვინ?“

„ბიჭი და გოგო.“

ოჰ, ქალმა თქვა. „ეს კომედიაა.“

„ერთი მხიარული რამეა,“ მან უპასუხა.

„ნამდვილად?“

„ეს საშინლად სასაცილო ამბავი რამ არის,“ მან თქვა.

„მე არ მჯერა შენი,“ ქალმა უპასუხა. „ნუთუ შენ საუბრობ ყოველთვის ორმაგი მნიშვნელობით?“

„ორმაგი-მნიშვნელობით საუბარი?“ ვაჟმა კითხა. „ეგ რაღაა?“

„ოჰ, ეს შენ იცი,“ ქალმა უთხრა. „შენ საუბრობდი ორმაგი მნიშვნელობით მთელი ამ ხნის მანძილზე.’

„მე არ ვიცი შენ რაზე საუბრობ,“ მან თქვა.

„ვგონებ, რომ მთვრალი ვარ,“ თქვა ვაჟმა.

გოგონამ ამაზე გაბმული სიცილი დაიწყო.

„შენ დალეული?“ მან თქვა. „შენ უფრო ფხიზელი ხარ, ვიდრე ვინმე ერთი ამ ადგილებში.“

„შენ ფხიზელი ხარ, შემიძლია ამის თქმა, ფხიზელი უფრო მეტად, ვიდრე ვინმე ჰოლლივუდში.“

„დალეული,“ ქალი ხმამაღლა გასძახოდა გაცინებულის ხმით, „შენ ალბათ ყველაზე ფხიზელი მწერალი ხარ ჩრდილოეთ ამერიკის კონტინენტზე. შენ უფრო ფხიზელი ხარ, ვიდრე ვინმე ერთი მთელს მსოფლიოში. შენ შესანიშნავი ადამიანი ხარ.“

„ღმერთო ჩემო,“ ახალგაზრდა კაცი ფიქრობდა, „სად ჯანდაბაში წავიდა მისი ქმარი? ეს ქალი კაიფშია. მე ჩემდათავად სულ რაც მინდა ეს ფულია.“

ავტორი: ვ.ს.

თაგვი

იგი იყო პატარა ტანის კაცი მოსაწყენი გამოხედვით თვალებში; უჩვეულო პოზით გამოირჩეოდა, თუკი ის ერთხანს თავშეკავებით დარჩებოდა, ამავე დროს შეიძლებოდა უცებ გადავარდნილიყო ყველანაირი სახის სასაცილო და სურეალისტურ სიტუაციებში. იგი არ იყო ნერვიული, ისე როგორც ძალიან ძლიერი ხალხი არიან ხოლმე, შეეძლო ემოციების პიკამდე მისვლა, თუმცა ძალიან მეგობრული რჩებოდა მუდამ, ასე იმიტომ იყო, რომ მას ეშინოდა: მის სახლში ერთი თაგვი ტრიალებდა ბევრ კატებს შორის. იგი იყო მშიერი და ასევე იყვნენ კატებიც. ამგვარად, ეს კაცი იყო მეგობრული და კარგი ბუნების ადამიანი.

იგი ეძახოდა მათ ყველას მკვლელებს. „სალამი, მკვლელებო,“ ის აუცილებლად ეტყოდა სემს, სემი არც კი შეხედავდა მას. „უყურე, მკვლელო“, იგი ეტყოდა დოფის. „მე ვიშოვე ცხენი მომავალი დოღისთვის, ქინაქინისფერია“, იგი თითქოსდა იღიმებოდა  და გავდა ერთ-ერთს იმ კატებიდან, მაგრამ დოფი მას ალმაცერად შეხედავდა და ეტყოდა: „კეთილი, თაგვი გვყავს, შენ იშოვე ცხენი მომავალი შეჯიბრებისთვის, რომელიც ქინისფერია, ასე რომ ფსონი დადე მასზე რომ მოიგო, ან გააჭენე ან შეჭამე ის. შენა ხარ მშიერი, ასე რომ შეჭამე ის.“

„ჰო, ჰო“ თაგვი იტყოდა, „მე მგელივით მშია.“

თავად სემი და დოფიც არ იყვნენ უკეთეს დღეში, ვიდრე ეს თაგვი, ეს იყო პირველი შემთხვევა, როცა მათ ერთ ჭერქვეშ თავი მოიყარეს, უბრალოდ მათ გაუმართლათ, რომ იყვნენ იმ მდგომარეობაში, რომ ამას უკეთესად ეგუებოდნენ, ვიდრე პატარა ყმაწვილი. თუკი არავინ გამოელაპარაკებოდა მათ, მაშინ თავს იგრძნობდნენ მარტოსულად და შეშინებულად, თუკი ისინი ვერ ჭამდნენ რამეს, მაინც არ განიცდიდნენ ამას, როგორც ის განიცდიდა, თუ ისინი თამაშობდნენ და აგებდნენ მაინც არ ეცემოდნენ სულიერად და არ იკლავდნენ თავს ამის გამო.

იგი უკიდურესად კრიტიკულად იყო განწყობილი მთელი მსოფლიოს მიმართ, მას სურდა მხოლოდ, რომ ყოფილიყო ერთ-ერთი იმათ შორის, ვინც არ არიან კეთილნი ამ სამყაროში. მას არ უნდოდა მეტის გაკეთება ამ სოფლისათვის, იმიტომ რომ მან იცოდა ეს ფუჭი იყო. იგი საკმაოდ დიდხანს ცდილობდა მიეღო კლერკის (მოხელის) თანამდებობა, ან რაღაც სხვა საქმე გამოეძებნა თავისთვის ქვეყნის რომელიმე კუთხეში, ვაჭრობის ან ინდუსტრიის ან ამდაგვარი საქმის წარმოებაში ფიქრობდა ჩართვას.

მას ჰქონდა ერთი ძველი სამუშაო ადგილი, ასე რომ არ იყო მოსურნე მისთვის თავი დაენებებინათ, იგი საუბრობდა იმის შესახებ, რომ ეს იყო კარგი საქმე, ყოველთვის პოულობდა ვიღაცას, ვინც მას მოუსმენდა და გარიგებაში შეიყვანდა, მაგრამ ყველა შესაძლებლობას ეჭვის თვალით უყურებდა, თავს თვლიდა ერთ  ჩვეულებრივ ბიჭად, იხედებოდა ირგვლივ წყნარად, რათა ენახა ვინმე, ვინც ვინიცობაა, ხომ არ აპირებდა მის გამასხრებას ხელმეორედ. იგი ყოველთვის იცინოდა და ცდილობდა ყოფილიყო ერთ-ერთი ჯგუფის შემადგენლობაში, შავი გაგების პირს ან ვინმე ბობოლას შეეძლო ის თავისი პოსტიდან ძირს ჩამოესვა და თავისი უწინდელი ადგილიდან ჩორთით გაეყვანა, ან დაეგდო რომელიმე ჩიხში, სადაც იდგებოდა გარკვეულ ხანს და იქნებოდა იმის ცდაში, თუ რა ეკეთებინა; და ცოტა ხნის შემდეგ ის დაბრუნდებოდა უკან, ისაუბრებდა ყველაზე აწეული ტონით, როცა ყველანი სიცილით გასკდებოდნენ.

სხვა დანარჩენები, რა თქმა უნდა, იყვნენ სულელები და არამცთუ ძლიერები, მათ ვერ გაეგოთ, რომ იგი სხვათა შორის, ყველაზე გაბედული იყო მათ შორის, და ერთ-ერთი იმათგანი, რომელსაც გადატანილი ჰქონდა უმეტესი ხლაფორთი და იწვნია ყველაფერი უკეთესად, ვიდრე სხვა დანარჩენმა. ისინი ვერ ტვინავდნენ, თუ როგორ იყვნენ არამეგობრულად განწყობილი მის მიმართ, და ამდროს იქცეოდნენ მსოფლიოში ყველაზე თავმომწონე ადამიანებივით, ვიღაც იმათსავით, ვინც წიხლით გააგდეს გარეთ და უთხრეს, რომ დარჩენილიყვნენ გარეთ. ისინი სარგებლობდნენ უზნეო და უკეთური სახის უპირატესობით, იგი იყო უმცროსი ძმა და იმის მაგივრად რომ ყოფილიყვნენ კეთილნი მის მიმართ უფროსი ძმები, ისინი გულს სტკენდნენ მას ყოველთვის და არასოდეს აძლევდნენ ფორას და არ უბიძგებდნენ, რომ ყოფილიყო გამოსადეგი მათთვის ცოტათი მაინც. იგი ყოველთვის იყო ძლიერ მოსურნე ყოფილიყო გამოსადეგი ნებისმიერი მათგანისათვის. იგი იყო ყოველთვის ის პიროვნება, ვინც თავის თავს თავაზობდა სხვებს დავალებაზე გასაგზავნად, მაგრამ ისინი ყოველთვის ჩამოიშორებდნენ მას გზიდან და უშვებდნენ დავალებაზე ვიღაცა სხვას. მათ ისიც კი არ უნდოდათ, რომ თვითონ მას თავი ეგრძნო გამოსადეგად.

ამგვარად, იგი ყველაფერს ყლაპავდა, იდგა საათობით სადოღე მოედანზე, ვიდრე შეჯიბრების ბოლომდე და მაშინაც კი ისე გამოიყურებოდა, რომ არც ერთი გროში არ უჩხრიალებდა ჯიბეში. იგი ყოველთვის თავს ართმევდა უკეთესად, ვიდრე სხვები, იმას რომ თავი შეეკავებინა სიტყვების უხერხული წამოსროლისაგან.

ერთ დღეს ვიღაც გაუთლელმა ადამიანმა სახელად ჰარრიმ მოიგო თვრამეტი დოლარი დოღში და თავი იგრძნო ისე უპირატესად, რომ დაიწყო თავის შეწყენა პატარა ყმაწვილისათვის.

„რას ჭამ შენ, თაგვო?“ მან უთხრა, „სად გძინავს შენ?“ პატარა ყმაწვილი სიკვდილამდე იყო შეშინებული ფულის გამო, რომელიც ჰარრის ჰქონდა ჯიბეში და აღარ იცოდა რა ეთქვა.

თუ ჰარრი ვერ მოიგებდა მთელ ფულს, ბიჭი მაშინ ეტყოდა: „მე შევჭამ იმავეს, რასაც შენ ჭამ და დავიძინებ იქ, სადაც შენ იძინებ, ცარიელ ჯიხურებში.“ მაგრამ ახლა მან არ იცოდა თუ რა უნდა ეთქვა. ეს არ იყო მისთვის ადვილი, რომ ეცრუა, იგი იდგა არც თუ წელში გამართულად, წრიალებდა, ცდილობდა ეფიქრა კარგ პასუხზე და მერე მან თქვა: „მე შევჭამ ირლანდიურ მოშუშულ ხორცს და დავიძინებ საწოლში.“

ეს იყო იმდენად სასოწარკვეთილი პასუხი, და ყველა გარშემომყოფმა სიცილის ერთი აურზაური ატეხა, ყველამ იცოდა თუ რას ამბობდა ეს თაგვი, იგი იმას ამბობდა, რომ ღმერთს ეხვეწებოდა რომ ეჭამა ირლანდიური მოშუშული ხორცი და დაეძინა საწოლში მონაცვლეობით. შემდეგ ჰარრიმ დაუსვა შეკითხვა, რამაც ყველა აიძულა რომ გაეცინათ.

ვიღაცამ ხუმრობა შემოაპარა ყმაწვილს უცებ, იგი ახტა და ცდილობდა კუთხეში მოქცეულიყო, როცა ყველა ყველა გარს შემოერტყა მას და ისე იქცეოდნენ, თითქოს უნდოდათ მისი შეხება, აიძულებდნენ რომ წელში მოკეცილიყო და მოკუნტულიყო, რომ ხელები წინ გამოეშვირა, ხოლო შემდეგ უკან წაეღო. როცა ის კუთხეში მოეწყო უსაფრთხოდ, ყველა ელოდა მისგან ლაპარაკს, ყველა წინასწარ იყო მომზადებული, რომ სიცილი აეტეხათ, არ ჰქონდა მნიშვნელობა თუ რას იტყოდა იგი. მან მიმოიხედა ირგვლივ შიშნარევი მზერით და როცა ლაპარაკი დაიწყო, მისი ხმა ზარივით წკრიალებდა.

„მე მყავს გოგონა,“ მან თქვა.

სიცილი იყო ისტერიული, ყველა ერთმანეთს ხელებს ჰკრავდა, ერთმანეთს ჩქმეტდნენ და ეუბნებოდნენ: „მას ჰყოლია გოგონა.“

ერთ-ერთი მათგანი, რომელიც არ იყო უფრო დიდი, ვიდრე თავად თაგვი და არცთუ უკეთესი უმწეოზე, შეეცადა გულში ჩაეკრა ეს პატარა ბიჭუნა. ერთმა მცირე ტანის ბიჭმა ხელი ჰკრა სახეში მეორეს, სულ ამით ამოიწურა ინციდენტი. მას ჯერჯერობით არავისგან უნდოდა, რომ მიკარებოდნენ მის სახეს, თუნდაც კოცნის მიზნით. ერთერთმა მათგანმა შეწყვიტა სასაცილოდ მოქცევა და ჩარტყა თავისი მაგარი მუშტი მასზე უმცროს ბიჭს სახეში, ხოლო იმ პატარა ბიჭმა კოპები შეკრა და კუთხეში ჩამოჯდა. მისმა თვალებმა დაიწყო გამობერვა (შესიება) და მისი ტუჩები ცახცახებდნენ, მანამ სანამ ჰარრი არ აიყვანდა ქეჩოთი იატაკიდან მოძალადე ბიჭს და სანამ არ გააგდებდა გარეთ ქუჩაში, ხოლო თაგვმა, რომელიც ცრემლმორეული იყო და საცაა იტირებდა, თქვა: „კეთილი, მე შემიძლია ეს, შემიძლია გაჩვენო შენ გოგონას სურათი.“

ამჯერად ყველანი ცოტა წინააღმდეგი იყვნენ ამისი, ხოლო ჰარრიმ ყველა მიწი-მოწია და მიზანში ამოიღო ის სხვა პატარა ბიჭი, ვინაც თაგვს სცემა.

„ვინ ოხერი შენ ხარ?“ ჰარრიმ უთხრა. „ეს მე ვიხუმრე.“ იყო პასუხი. მან კი გაიყვანა ქეჩოთი გარეთ ქუჩაში ეს ყმაწვილიც, ხოლო გარეთ გაგდებული ბიჭები უკან მეტად აღარ მობრუნებულან. მეორე დღეს, მხოლოდ პატარა ბიჭი იყო ისევ იქ, როგორც ყოველთვის. ამ ფაქტმა აიძულა ყველა, ჰქონოდათ ცოტაოდენი პატივისცემა მის მიმართ. მისი მარცხენა თვალი იყო ცუდად გასიებული, მაგრამ მიუხედავად ყველაფრისა, ის მაინც იქ იყო, ბიჭი იყო ძალიან ჩუმად რა თქმა უნდა, თუმცა ასევე იყო ყველა სხვა დანარჩენიც, ჰარრი გამოიყურებოდა ერთ-ერთ უმდიდრესად სამი დღის მანძილზე ამ ხარა-ხურაში (სანაგვეში), იმ დროს მას ჰქონდა ცუდი ბედის გადარბენა და იგი კიდევ ერთხელ ჩაფლავდა, იგი ასე მარცხდებოდა შეჯიბრებებზე ოთხი დღის მანძილზე და ამ საქმეს ისეთი პირი უჩანდა, რომ იგი აპირებდა დარჩენილიყო ასე დამსხვრეულად კიდევ კარგა ხანს. ერთ დღეს, არც ისე დიდი ხნით ადრე, სანამ გამოქვეყნდებოდა ცნობა გაზეთში უახლოესი შეჯიბრების შესახებ, ბიჭუნამ, რომელიც იდგა ჰარრის გვერდით იმ დროს, ჩუმად უთხრა მას: „მე ნამდვილად მყავს შეყვარებული გოგონა, გინდა რომ გაჩვენო მისი სურათი?!“

„არა“ ჰარრიმ მიუგო. „მჯერა შენი, გეტყვი, რომ მეც საერთოდ არ მყავს მეგობარი გოგონა და არც ერთ ამ სულელთაგანს არ ჰყოლია ჯერ იგი.“

ავტ: ვ. საროიანი

იგავთა იგავი

მწუხარება ერთი უბრალო ქმრისა, ვისაც მეტი არაფერი უნდოდა გარდა ბატის მირთმევისა, მაგრამ აეკრძალა ეს სიამოვნება მისი ცოლის მიერ და აგრეთვე მისი ქედმაღალი და ალბათ ლამაზი საყვარლის მიერ.

ერთმა ჩვეულებრივმა ქმარმა ერთ დილას მოუტანა თავის ცოლს ბატი და უთხრა, „მოამზადე ეს ფრინველი ჩემთვის, როცა დავბრუნდები საღამოს შინ, მაშინ შევჭამ მას“.

ცოლმა გაპუტა ფრინველი, გაასუფთავა და მოამზადა. შუადღეზე მისი საყვარელი მოვიდა, სანამ წავიდოდა ჰკითხა ქალს თუ რა საჭმელს გამოუტანდა მას და მის მეგობრებს. მან შეიხედა ღუმელში და დაინახა შემწვარი ბატი.

„ეს ჩემი ქმრისთვისაა“, ცოლმა თქვა.

„მე მინდა ის“, შეყვარებულმა მიუგო, „თუ შენ არ მომცემ ნებას რომ წავიღო ეს ბატი, მაშინ მე მეტად აღარ შეგიყვარებ.“

ამგვარად, საყვარელი წავიდა შემწვარი ბატით ხელში.

საღამოს ქმარი მოვიდა, დაჯდა მაგიდასთან და ცოლს უთხრა: „მომიტანე ბატი.“

„რა ბატი?“ ცოლმა უთხრა.

„ბატი, რომელიც მე მოგიტანე ამდილით,“ ქმარმა უთხრა.

„მომიტანე მე ის.“

„სერიოზულად მეუბნები ამას?“ ცოლმა უთხრა. „შენ არ მოგიტანია ჩემთვის ბატი, ალბათ ოცნებაში წარმოიდგინე ის“.

„მომიტანე ბატი,“ ქმარმა იყვირა.

ცოლმა ასევე ატეხა ყვირილი, იძახოდა, „ჩემმა საწყალმა მეუღლემ ჭკუა დაკარგა, ჩემი საწყალი ქმარი გაგიჟდა, რაც მან ოცნებაში წარმოიდგინა იმის ცხადში ახდენა მოინდომა.“

მეზობლები მოგროვდნენ და დაუჯერეს ამ ქალს, ასე რომ ქმარმა არაფერი თქვა და წავიდა სახლიდან მშიერი, მხოლოდ ყველი და პური ჭამა და წყალი დააყოლა. მეორე დილას ქმარმა მოუყვანა ცოლს სხვა ბატი და უთხრა, „არის ეს ბატი?“

„დიახ,“ ცოლმა უპასუხა.

„განა ახლა მე ვოცნებობ?“ – არა.

„არის ეს ბატის თავი?“ – დიახ, იყო პასუხი.

„არის ეს ფრთები?“ – „დიახ.“

„არის ეს ბუმბულები?“ – „დიახ,“ უპასუხა.

„კეთილი,“ ქმარმა თქვა, „მოამზადე ის, როცა მე სახლში მოვალ ამ საღამოს, შევჭამ მას.“

ცოლმა მოამზადა ბატი, საყვარელი იმწუთას მოვიდა.

„გაქვს კიდევ ახალი ბატი დღეს,“ მან თქვა. „მის სუნს ვგრძნობ რაღაც.“

„შენ ვერ ახლებ მას ხელს“, ქალმა უთხრა, „მე გადავიტანე საშინელი სცენა ჩემს ქმართან გასულ საღამოს და ნუ იზამ იგივეს ამ დილასაც, ეს უკვე ზედმეტია, მიყვარხარ, მაგრამ ვერ მოგცემ ამ ბატს.“

„გიყვარვარ თუ არ გიყვარვარ მე შენ,“ საყვარელმა უთხრა, „ამაზეა დამოკიდებული წავიღებ თუ არა ამ ბატს.“

ამგვარად, მან წაიღო ბატი.

„მომიტანე ბატი,“ ქმარმა უთხრა ცოლს საღამოს.

„ჩემო საწყალო ქმარო,“ ცოლმა დაიყვირა, „ვაიმე, ეს კაცი სრულიად შეიშალა,“ „ბატი, ბატი, ბატი, რა ბატი? არ არის არანაირი ბატი, ჩემო საწყალო, საწყალო ქმარო.“

მეზობლები ისევ შეიყარნენ და ისევ ერწმუნენ ცოლს, ქმარი ისევ წავიდა მშიერი.

მეორე დილას მან იყიდა სხვა ბატი ქალაქში, იქირავა მაღალი ტანის კაცი, რომელმაც თავზე დაიდგა ლანგარზე დადებული ბატი და წაიღო, ქმარმა დაიქირავა ასევე მუსიკოსები, რომლებიც შეასრულებდნენ ექვსეტაპიან საორკესტრო ნომერს და ეს მუსიკოსები წრეში შემოუდგნენ თავზე ლანგარშემოდგმულ, მაღალ კაცს. თვითონ ქმარი კი მათ წინ მიუძღოდა, მთელი ქუჩა ფეხით გამოიარეს ვიდრე სახლამდე და მეზობლებსაც უჩვენეს ეს მსვლელობა.

როცა იგი მიუახლოვდა თავის სახლს, იქ შეგროვდა მრავალი ხალხი, რომელიც მას უკან ადევნებოდა.

იგი მიუბრუნდა ხალხს და მიმართა:

„მაჰმადიანებო, მეზობლებო, მთელო მსოფლიოვ, მაღალო ზეცავ, თევზებო ზღვაში, ჯარისკაცებო და სხვა დანარჩენნო, აჰა, ბატი!“

მან ჩამოიღო ბატი ლანგარიდან.

„აი ბატი,“ იგი ყვიროდა.

მან ხელში გადასცა ეს ფრინველი თავის ცოლს.

„ახლა მოამზადე ეს ღვთისგან დალახვრული კერძი“ მან თქვა, „და როცა მე შინ დავბრუნდები საღამოს მივირთმევ მას.“

ცოლმა გაასუფთავა ფრინველი და მოამზადა. შეყვარებული მოვიდა, იქ გაიმართა მგრძნობიარე სცენა, ცრემლები, კოცნა, გამოდევნება, ჭიდაობა, უფრო მეტი ცრემლი, მეტი კოცნა და ბოლოს საყვარელი წავიდა ბატთან ერთად.

იმ ქალის ქმარმა ქალაქში დაინახა მისი ძველი მეგობარი და უთხრა, „შემოდი ჩემთან სტუმრად ამ საღამოს: ჩემმა ცოლმა ბატი შეწვა, ჩვენ კი დავლიოთ თითო ბოთლი რაკი და ცოტა დრო გავატაროთ.“

ასე რომ ქალის ქმარი და ქმრის მეგობარი მივიდნენ შინ და ქმარმა თქვა: „მოამზადე თუ არა ბატი?“

„დიახ,“ ცოლმა უთხრა, „ის ღუმელში დევს.“

„კარგია,“ ქმარმა თქვა, „შენ სინამდვილეში არასოდეს ყოფილხარ ცუდი ცოლი, პირველ რიგში ჩემი მეგობარი და მე ცოტას დავლევთ; შემდეგ ჩვენ შევექცევით ბატს.“ ქმარმა და მისმა მეგობარმა დალიეს ოთხი თუ ხუთი ჭიქა და შემდეგ ქმარმა თქვა, „კეთილი, მოგვიტანე ბატი.“

ცოლმა უპასუხა „არა გვაქვს პური, გადადი შენს ბიძაშვილთან და გამოართვი პური; ბატი არ არის კარგი პურის გარეშე.“

„კეთილი“, ქმარმა თქვა.

მან დატოვა ასე სახლი.

ქალმა უთხრა ქმრის მეგობარს, „ჩემი ქმარი გიჟია, ჩვენ არა გვაქვს არანაირი ბატი.. მან მოგიყვანა აქ მოსაკლავად ამ საშინელი მჭრელი დანით და ამ ჩანგლით, შენთვის უკეთესია რომ გაეცალო.“

კაცი წავიდა, ქმარი დაბრუნდა შინ და იკითხა მისი მეგობრისა და ბატის ამბავი.

„შენი მეგობარი გაიქცა ბატით ხელში“, ცოლმა უთხრა, „რა სახის მეგობრობას ეძახიან ამას შენი აზრით: როცა მე ვმუშაობ მთელი დღეებია მონასავით, რომ რიგიანი კერძი მოგიმზადო?!“

ქმარმა აიღო ხელში მჭრელი დანა, ჩანგალი და იწყო თავდაღმართზე ჩარბენა. შორ მანძილზე მან შენიშნა თავისი მეგობარი, რომელიც გარბოდა, მან კი დაუძახა: „მხოლოდ კანჭი დამითმე, ჩემო მეგობარო, სულ ესაა!“

„ღმერთო ჩემო,“ იმ კაცმა თქვა, „ეს ნამდვილად გიჟი ყოფილა.“

მეგობარმა იწყო სირბილი ჩქარა, ვიდრე ოდესმე. მალე იმ ქალის ქმარმა ვეღარ შეძლო მეტი სირბილი. იგი დაბრუნდა მოქანცული შინ თავის ცოლთან, ისევ შეჭამა თავისი პური და ყველი. ამ უბრალო საჭმლის მიღების შემდეგ მან გადაჰკრა ისევ რაკი.

როგორც კი დალია, ჭეშმარიტება გაცხადდა მის გონებაში ნელ-ნელა, ეს ისე როგორც ალკოჰოლს სჩვევია.

როცა იგი ძალიან ნასვამი იყო, შეიტყო ყველაფერი ყველაფრის შესახებ. იგი ადგა და სწრაფად ჩაარტყა ხელი თავში ცოლს, მერე ოთახის ოთხივ კუთხით თმებით ათრია.

„თუ შენი საყვარელი მოდიოდა აქ, რომ წაეღო ახალი ბატი ყოველ დღე“, მან უთხრა, „ეს უნდა გეთქვა ჩემთვის, ხვალ მოვიტან ორ ცალ ბატს, მე და საყვარელი სათითაოდ დავინაწილებთ მას და ჩემს შიმშილსაც ამით ეშველება.“

ვილვეტის შარვლები

ავტორი: ვ. საროიანი

(ინგლისურიდან თარგმნა ზ. ბერაძემ)

უმეტესობა ხალხისა არც თუ ხშირად, ანდა ოდესმე მაინც, ჩერდებოდა რათა დაეთვალიერებინა შარვლები, ნებისმიერი ჩვეულებრივი კაცი ყოველ დილა-საღამოს მოზომების მიზნით იცვამდა და იხდიდა შარვლებს, ის არასოდეს ყოვნდებოდა, როცა ამ საქმით იყო დაკავებული, ან ნებისმიერ დროს თუნდაც გართობისთვის წარმოიდგენდა, რაოდენ უბედურება იქნებოდა რომ მას არ ჰქონოდა შარვალი. რა უბედური იქნებოდა იგი, როგორი უბედური და უიღბლო, თუ იგი ხალხში გამოჩნდებოდა უშარვლოდ. როგორი უხეში გახდებოდა მისი მანერები, როგორი ბრიყვული იქნებოდა მისი საუბარი, ან როგორ ძალიან უხალისო იქნებოდა მისი დამოკიდებულება ცხოვრებასთან მიმართებაში.

სხვათა შორის, როცა მე ვიყავი თოთხმეტი წლის, ვკითხულობდი შოპენჰაუერს, ნიცშეს, სპინოზას, წიგნს ურწმუნოსი და ღვთის მოწინააღმდეგის, იესო ქრისტეს მტრის და კათოლიკური ეკლესიისა, რომელიც ჩემი საკუთარი რწმენით, ჩემი აზრით იყო ერთგვარი ფილოსოფოსი, ეს ჩემი რწმენა იყო ღრმა და რაღაც ტრივიალურის მსგავსი. ახლაც და მომავალშიც ვუბრუნდები ადამიანის თემას ამ სამყაროში, რომელსაც შეიძლება ეცხოვრა შარვლების გარეშე, და იმდენად რამდენადაც თქვენ შეგიძლიათ ივარაუდოთ რომ ეს აზრები იყო მძიმე მელანქოლიით დატვირთული, უფრო იშვიათად ისინი იყვნენ სასიამოვნო და სახალისო. ამდენად, მე ვფიქრობ, ბედნიერებაა იყო ფილოსოფოსი: გეცოდინება რა ერთი მხარე ისევე კარგად, როგორც მეორე. ერთი შეხედვით, კაცი ამ სამყაროში შარვლების გარეშე საცოდავი არსება იქნებოდა, და ალბათ ეს ასეც არის. ხოლო მეორე შეხედვით, თუ იგივე კაცი, რომელიც შარვლებს ატარებს არის ჩვეულებრივ მხიარული და თავისუფალი აზროვნების ახალგაზრდა, მეორეს მხრივ ადამიანი ამქვეყნად შარვლების გარეშე იქნებოდა უბედური არსება, და ასევე ერთი შეხედვით იქნებოდა მხიარული და უდარდელი ტიპი და შესაძლოა გადაყროდა კიდეც ცოტა უსიამოვნებებსაც. ასეთი ადამიანი ბუნებაში არცთუ დასაჯერებელია, მივეჩვიე იმ აზრს, რომ მოძრავი სურათები, ჩემი აზრით, მას აღარ შეაშფოთებს, არამედ პირიქით, ეცოდინება თუ რა უნდა გააკეთოს და როგორ გააკეთოს ეს იმისათვის, რომ ყველა გამსჭვალოს თავისი უწყინარი სიმართლით და კერძოდ, ყველაფერს რომ თავი გავანებოთ, რას წარმოადგენს წყვილი შარვალი? მის გარეშე ცხოვრება მართლაც და არ არის სამყაროს დასასრული, ან ცივილიზაციის განადგურების მომასწავებელი. მიუხედავად ამისა, აზრი იმის შესახებ, რომ ოდესმე გამოვჩენილიყავი ქვეყანაზე შარვლების გარეშე მე საშინელ განწყობაზე მაყენებდა, იმდენად რამდენადაც დარწმუნებული ვიყავი იმაში, რომ ვერ შევძლებდი დადგომას ჩემს სიმაღლეზე და ყველას ვერ ჩავაგდებდი ტრივიალურ სიტუაციაში და ვერ დავარწმუნებდი რომ სამყარო აქ არ სრულდებოდა.

მე მქონდა მხოლოდ ერთი წყვილი შარვალი, ბიძაჩემის ნაქონი და ის იყო ძალიან ნაჩქარევად შეკერილი, დაბლანდული და სტილში აღარ ჯდებოდა. ბიძაჩემი ატარებდა მას ხუთი წლის მანძილზე, მერე მე გადმომილოცა, ასე რომ მერე მე დავიწყე მისი ჩაცმა ყოველ დილით და გახდა ყოველ საღამოს. ერთი პატივი იყო ჩემთვის ბიძაჩემის შარვლის ტარება, ალბათ მე ვიქნებოდი უკანასკნელი ადამიანი ამქვეყნად, ვინც ფიქრობდა რომ ეს ასე არ იყო. ვიცოდი რომ ეს იყო პატივი და მივიღე ეს პატივი ამ შარვალთან ერთად. ასე რომ ვატარებდი ორივეს ერთად, მაგრამ შარვალი არ მადგებოდა ტანზე კარგად, ის ძალიან ფართო იყო წელის გარშემო და ძალიან ვიწრო მანჟეტები ჰქონდა. ჩემს ბავშვობაში არასოდეს ვითვლებოდი კარგად ჩაცმულად, თუ ხალხი შემობრუნდებოდა ჩემსკენ და ორჯერ შემომხედავდა, როგორც ეს მათ ჩვეოდათ იმ დროს, ეს მართლა საოცრება იყო,   საოცრება იყო იმის დანახვა თუ როგორ ვატარებდი სხვის შარვალს, რომელსაც არ ჰქონდა არცერთი სანდო ჯიბე, ამიტომ როცა მაღაზიაში ხურდას მიბრუნებდნენ პირში ვიდებდი ხოლმე, მაგრამ ყოველთვის ვიცოდი რომ არ უნდა გადამეყლაპა ისინი.

ბუნებრივია, რომ ვიყავი ძალიან უბედური, დავიწყე კითხვა შოპენჰაუერის და არაფრად ვაგდები ხალხს, და ხალხის მერე ღმერთს, თუ პირიქით, ან ორივეს ერთდროულად, არაფრად ვაგდები მთელს მსოფლიოს, მთელს სამყაროს, ამ უაზრო ცხოვრების სქემას ვერ ვიტანდი.

ამავდროულად ვიცოდი, რომ ბიძაჩემი მე პატივს მცემდა თავის მრავალ ძმიშვილებს შორის, მხოლოდ მე მარგო პატივი მეტარებინა მისი ნაქონი შარვალი, ასე რომ ვგრძნობდი თავს პატივდებულად, უდავოდ ძალიან კარგად ჩაცმულად, მაგრამ ზოგჯერაც თავს ვგრძნობდი უბედურადაც, თუმცა ბიძაჩემის შარვალი სჯობდა იმას, რომ საერთოდ უშარვლოდ დავრჩენილიყავი, გონებაში ვაყალიბებდი გამჭრიახ და ფილოსოფიურ აზრებს, და დანარჩენ იდეებსაც სწრაფად ვუყრიდი თავს. ვგონებ, რომ ადამიანის გამოჩენა ამქვეყნად საერთოდაც უშარვლობას უკავშირდება, ამას არ ვამბობ ინდივიდუალურობის ჟესტით და არც დასავლეთის ცივილიზაციის კრიტიკის მიზნით, არამედ უბრალოდ იმიტომ რომ, ერთი სიტყვით, მას არ ჰქონდა შარვალი, უბრალოდ მას არ ჰქონდა ფული რომ ეყიდა შარვალი? ვგონებ, მას ყველა ტანსაცმლისათვის ჰქონდა განსაზღვრული ფული, მხოლოდ შარვლის გამოკლებით: ნიფხავისთვის, წინდებისათვის, ფეხსაცმლებისთვის და შორტებისთვისაც. ასე დადიოდა იგი მთელს ქვეყანაზე და ყველას თვალებში პირდაპირ უყურებდა. ვგონებ, მას ეს შეეძლო თავისუფლად. „ქალბატონებო, მე არა მაქვს შარვალი! ჯენტლმენებო, მე ფული არა მაქვს, მერე რაა რო? არ გამაჩნია შარვლები, მე არა მაქვს ფული. მე ამ სამყაროს ბინადარი ვარ და განზრახული მაქვს დავრჩე სამყაროს ბინადრად ვიდრე ჩემს სიკვდილამდე, ან ვიდრე ეს სამყარო არ დასრულდება. ვაპირებ, სულ მოძრაობაში ვიყო ამ მზისქვეშეთში, მიუხედავად იმისა რომ არ გამაჩნია შარვლები.“

რა უნდა ექნათ მისთვის? ნუთუ ამისთვის უნდა ჩაესვათ ის ციხეში? თუ ასეა, რამდენი ხნით და რატომ? რა სახის დანაშაული შეიძლება ყოფილიყო ის, რომ იგი გამოჩნდებოდა მოძმეთა შორის საქვეყნოდ შარვლების გარეშე?

ალბათ ისინი თავს იგრძნობდნენ დამწუხრებულად, მე ასე ვიფიქრებდი. მოუნდებოდათ, ჩემთვის მოეცათ ერთი წყვილი ძველი შარვლები, და ეს შესაძლებლობა ალბათ მე გიჟად გამხდიდა. არასოდეს იფიქროთ, მომცეთ მე თქვენი ძველი შარვლები, მაშინ ყვირილით გიპასუხებთ, ნუ ეცდებით იყოთ კეთილნი ჩემს მიმართ, არ მჭირდება თქვენი ძველი შარვლები, მე მინდა ჩემი საკუთარი შარვალი, პირდაპირ მაღაზიიდან მოტანილი, ახალი ბრენდით, ზომით, დასახელებით, ეტიკეტით და გარანტიით, მე მინდა ჩემი საკუთარი.. ღმერთმა დალახვროს ეს შარვლები, სხვა არაფერი, მე ვარ ამ ქვეყნის შვილი და მინდა ჩემი საკუთარი შარვლები.

მე გავხდი ერთობ გულმოსული ხალხზე, ალბათ მინდოდა ისინი ყოფილიყვნენ კეთილნი ჩემს მიმართ, რადგან ვერ ვხედავდი მათში ამ სიკეთეს. ვერ ვხედავდი, რომ ხალხს მოეცა ჩემთვის რამე, ან ნებისმიერი წვრილი რამ. მინდოდა მიმეღო სამუშაო ჩვეულებრივი წესით; რა ღირს ნეტა ეს შარვლები? მათ სამ დოლარადაც იშოვი, კეთილი, მე ავიღებ მათ, ზუსტად ამგვარად, არავითარი ორჭოფობა და ყოყმანი, რამდენად? სამ დოლარად! ოკეი, შემიფუთეთ ის.

იმ დღეს, როდესაც პირველად ჩავიცვი ბიძაჩემის შარვალი, მან გაიარ-გამოიარა, დადგა რამდენიმე ნაბიჯის მოშორებით, რომ უკეთესად დამკვირვებოდა, მითხრა: „ეს მშვენივრად გადგას ტანზე.“

„დიახ სერ,“ მე ვთქვი.

„უამრავი სივრცე აქვს ზევით,“   მან თქვა.

„დიახ, სერ“ მე ვუპასუხე.

„და ლამაზი და კომფორტულია,“ მან თქვა

„დიახ სერ,“ მე მივუგე.

შემდეგ რაღაც გიჟური მიზეზით, ეს ალბათ ტრადიცია იყო, რომ შარვლები გადაცემულიყო ხელიდან ხელში ერთი თაობიდან მეორეს, ბიძაჩემი იყო ერთობ მოძრაობაში მოსული და ჩამომართვა ხელი, ფერი გაუმკრთალდა სიამოვნებისა და აღტაცებისაგან და შეიქნა უკიდურესად უუნარო, რომ წარმოეთქვა ერთი სიტყვაც კი, მან დატოვა სახლი როგორც კაცმა, რომელიც ტოვებს რაღაცა ისეთს, გულში ჩამწვდომს, რომელთანაც ახლოს ყოფნას ვეღარ უძლებს. ამდროს მე შევუდექი მცდელობას რომ განმესაზღვრა, შევძლებდი თუარა ერთი მიმართულებიდან მეორეზე ყურადღების გადატანას შარვლებთან დაკავშირებით. ეს ასე იყო, მე შემეძლო სიარული შარვლებით, ამდროს კი მეტნაკლებად თავი ვიგრძენი დაძაბულად, ახლა შესაძლებელი იყო მოძრაობაში მოსვლა, მე არ ვგრძნობდი უსაფრთხოებას, მაგრამ ვიცოდი რომ ვიყავი დაცული ერთი მხრივ, და ვიცოდი რომ ადგილიდან უნდა დავძრულიყავი და პრაქტიკულად მჯეროდა რომ შევძლებდი მოძრაობას სწრაფად. ეს იყო წმინდა შეგუების მომენტი, ალბათ მექნებოდა რამოდენიმე თვეს გაუცხოების შეგრძნება, მაგრამ მჯეროდა, რომ დროთა განმავლობაში შემეძლებოდა მოძრაობა ამსამყაროში წინდახედულად, მკვეთრი ეფექტურობით.

მე მეცვა ბიძაჩემის შარვლები მრავალი თვის მანძილზე და ეს იყო ყველაზე გაუხარელი თვეები ჩემს ცხოვრებაში, რატომ? იმიტომ რომ ვილვეტის შარვლები დროებით იყო სტილიური, ხოლო ერთი თვის შემდეგ კალიფორნიაში შემოვიდა ესპანური რენესანსი და ესპანური ვილვეტის შარვლები გახდა მოდური. ისინი იყო  დაკლოტილი, გახეხილი, ბოლოებში წითელი ხაზი გასდევდა და უმეტეს შემთხვევებში მისი გარშემოწერილობა იყო ხუთი ინჩი და ზოგიერთ შემთხვევაში პატარა მორთულობები (დეკორაციები) გასდევდა წელის ირგვლივ. თოთხმეტი წლის ასაკის ბიჭუნები ამ სტილის ვილვეტის შარვლებში იყვნენ გამოწყობილნი, ისინი ითვლებოდნენ ბიჭებად, რომლებიც არამხოლოდ გრძნობდნენ უსაფრთხოებას და კომფორტს, არამედ იცოდნენ რომ გამოიყურებოდნენ სტილიურად, მაშასადამე, შეეძლოთ გაეკეთებინათ ნებისმიერი სახალისო და გულკეთილი საქმეები, როგორიცაა გოგონებზე უკან გამოდევნება, მათთან საუბარი და სხვა დანარჩენი. რაც მე არ შემეძლო, მიფიქრია, რომ ჩემთვის ახლა კარგი იქნება რაღაცნაირად ნაღვლიანად მივუბრუნდე ისევ შოპენჰაუერს და დავიწყო აბუჩად აგდება ქალებისა, ხოლო შემდეგ კაცების, ბავშვების, ხარების, ცხენების და ტყის სხვა მხეცებისა და თევზებისაც.

რა არის ცხოვრება? მე კითხვას ვსვამდი. რა ჰგონიათ მათ, რომ არიან, მხოლოდ იმიტომ წარმოადგენენ რამეს, რომ აცვიათ გახეხილი ვილვეტის შარვლები? მათ წაუკითხავთ განა შოპენჰაუერი? არა. მათ იციან განა რომ არსებობს ღმერთი? არა. ოდესმე თუ დაეჭვებულან იმაში, რომ სიყვარული არის ყველაზე მოსაბეზრებელი თავგადასავალი ამქვეყნად? არა. ისინი არიან უცოდინრები ამ ყველაფრისა. ისინი ატარებენ მშვენიერ ვილვეტის შარვლებს, თუმცა კი არიან დაბრმავებულნი უმეცრებისაგან. მათ არ იციან რომ ეს ყველაფერი ცარიელი მასხრობაა და ისინი არიან მსხვერპლნი ამ საზიზღარი მასხრობისა, მე დავცინოდი ამ ყველაფერს მწარედ.

დროდადრო ან მავიწყდებოდა თუ რა ვიცოდი წარსულში, თუ რა მესწავლა შოპენჰაუერისაგან ყველაფრის შესახებ, ყოველგვარი უბრალოებით, ყოველგვარი ღრმა ფილოსოფიური აზრების გარეშე, ან სხვა შემთხვევაში, მე გავრბოდი გოგოების მდევრად, ვგრძნობდი რა სრულ სიხარულსა და უდარდელობას, მხოლოდ იმის მიზეზით, რომ აღმომეჩინა თუ როგორ დავცინოდი მათ, ეს იყო ბიძაჩემის შარვლები. ის არ იყო ის შარვალი, რომლითაც მე შევძლებდი გოგოებზე დევნას. ის იყო უიღბლო, ტრაგიკული, მელანქოლიური შარვალი და მისი ტარება მისით შემოსილი გოგოებზე გამოდევნება იყო ძალიან კომიკური საქმე სახილველად და ძალიან ტრაგიკული საკეთებლად.

მე დავიწყე დაზოგვა თითოეული პენნის, ნიკელის და ათცენტიანის, რომელთაც მოვიგდებდი ხელში, დავიწყე ჩემი დროისათვის თვალყურის დევნება, ერთ დღეს უცილობლად წავიდოდი მაღაზიაში და ვეტყოდი გამყიდველს, რომ მსურდა მეყიდა ერთი წყვილი ესპანური გახეხილი შარვლები, ფასს არ ჰქონდა მნიშვნელობა.

ერთმა სევდიანმა წელიწადმა გაიარა, წელიწადი რომელიც სავსე იყო ფილოსოფიითა და ადამიანთა სიძულვილით.

მე ისევ ვზოგავდი თითოეულ პენნს, ნიკელს და ათცენტიანს, ეს ნიშნავდა რომ ერთ დღესაც მექნებოდა ჩემი საკუთარი წყვილი შარვლები, ესპანური სტილისა. მისით მე მოვიპოვებდი სიმშვიდესა და უსაფრთხოებას, და ამავე დროს იმ სამოსელს, რომელშიც მამაკაცი ყოველ მიზეზს გარეშე იქნებოდა ბედნიერი და უდარდელი.

კეთილი, მე დავზოგე საკმარისი ფული ამისათვის, ჩავედი მაღაზიაში მშვენივრად და ვიყიდე ერთი წყვილი ესპანური სტილის გახეხილი ვილვეტის შარვალი, თუმცა ერთი თვის შემდეგ, როცა სკოლა დაიწყო და წავედი, მე ვიყავი ის ერთადერთი ბიჭი სკოლაში ამ მოცემულ სტილში შემოსილი. ჩანდა რომ ესპანური რენესანსი დასრულებულიყო, ახალი სტილის ვილვეტის შარვლები იყო ძალიან კონსერვატიული, არა გახეხილი სტილის, არა ხუთინჩიანი გარშემოწერილობით, არა მორთულობებით, არამედ უბრალოდ ეს იყო ჩვეულებრივი ვილვეტის შარვლები.

როგორ შეიძლება მეგრძნო თავი მხიარულად და უზრუნველად, როცა არ გამოვიყურებოდი სინამდვილეში ასეთად, და ამ ფიქრმა უფრო უარესად გამხადა, რადგან ჩემი შარვალი გამოიყურებოდა მხიარულად და უდარდელად; ჩემი საკუთარი შარვლები, რომელიც მე ვიყიდე. ის ზუსტად ასე გამოიყურებოდა: ეს იმას ნიშნავდა, და მერე მეც ასე ჩავთვალე, რომ ყველაფერში მეც ისე უნდა გამოვჩნდე, როგორც ეს შარვალია – მხიარული და უდარდელი. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ბუნებრივია, ვერასოდეს ჩავჯდები ამ სამყაროს წესრიგში. მე არ შემეძლო წავსულიყავი სკოლაში ასეთი შარვლებით, ვერ ვიქნებოდი მხიარული და უდარდელი, მაგრამ როგორც ჩანს, გადავწყვიტე ვყოფილიყავი მხიარული და უდარდელი, მე ვიყავი ძალიან ფრთხილი და დაკვირვებული, მიყურადებული ვიყავი რა თითეულ ხელსაყრელ მომენტს, ვიცინოდი ძალიან ხშირად და აღმოვაჩინე, რომ იმდროს არასოდეს იცინოდნენ ჩემთან ერთად.

ეს იყო წამება ყველაზე უარეს ფორმაში, ასე რომ მე მივატოვე სკოლა. დარწმუნებული ვარ იმაში, რომ მაინც ვერ გავხდებოდი ფილოსოფოსი, მთელი პრობლემა მხოლოდ ესპანური სტილის გახეხილ ვილვეტის შარვლებში იყო.

ფორთოხლები

ავტორი: ვ. საროიანი

(ინგლისურიდან თარგმნა: ზ. ბერაძემ)

მათ უთხრეს მას: „დადექი კუთხეში ორი დიდი ფორთოხლით ხელში, და როდესაც ავტომობილი გვერდით ჩაგივლის, გაუღიმე და მიაწოდე ფორთოხლები, თუ მათ უნდათ ცალობით, თითეული ხუთ ცენტად!“ ბიძამისმა ჯეკმა უთხრა, „სამი ცალი ათ ცენტად, ოცდათხუთმეტი ცენტი დუჟინში.“ გაიღიმე ფართოდ“, მან უთხრა. „შენ შეგიძლია გაიღიმო, განა არა ლუკ? ისეთ სარფას ნახულობ, უნდა გეღიმებოდეს, ცოტა მაინც, განა არა?“

იგი ცდილობდა ძალიან ძლიერად რომ გაეღიმა, ხოლო ბიძამისმა ჯეკმა მიიღო საშინელი სახე, ამით იგი მიხვდა რომ მას ცუდი ღიმილი ჰქონდა, სურდა ისე ხმამაღლა გაეცინა, როგორც სხვა ხალხი იცინოდა, ოღონდ ისინი აღარ იყვნენ ისე შეშინებულები, როგორც იგი იყო, და მას თავში ყველაფერი თავდაყირა ჰქონდა.

„მე არასოდეს მინახავს ასეთი სერიოზული ბიჭი ჩემს სიცოცხლეში,“ ბიძამისმა ჯეკმა თქვა, „ლუკ“, მან უთხრა, ბიძამისი ჩაიკუზა, ასე რომ მისი თავი ბიჭის თავს გაუთანაბრდა სიმაღლეში, ამგვარად, მას შეეძლო მისთვის თვალებში ყურება, თან ელაპარაკებოდა. „ლუკ“, მან უთხრა, „ისინი არ იყიდიან ფორთოხლებს თუ შენ არ გაუღიმებ, ხალხს უყვარს დანახვა, თუ როგორ იღიმის პატარა ბიჭუნა, რომელიც ფორთოხლებს ყიდის, ეს მათ სიხარულს ანიჭებს.“

ბიჭი ისმენდა, რასაც ბიძამისი ელაპარაკებოდა, უყურებდა მას თვალებში და მან გაიგო ეს სიტყვები. რასაც ბიჭი განიცდიდა და გრძნობდა ეს იყო, რომ ბიძამისი ჯეკიც არეული იყო აგრეთვე, მან დაინახა თუარა ვიღაც კაცი, ფეხზე ადგა და გააგონა მას თავისი ვიშვიში, ზუსტად ისე, როგორც მამამისი შვებოდა ამას.

„ლუკ“, ბიძამისმა ჯეკმა უთხრა, „ზოგჯერ შენ შეგიძლია გაიცინო, განა არა?“

„მას ნუ მიმართავ!“ თქვა ჯეკის ცოლმა, „შენ რომ ასეთი მშიშარა არ ყოფილიყავი, მაშინ თვითონ შეძლებდი იმ ფორთოხლების გაყიდვას, შენ ეკუთვნი იმავე ადგილს, რასაც შენი ძმა, მიწაში მკვდარო!“ მან უთხრა.

ეს სიტყვები იყო ის ძლიერი ბიძგი, რამაც ბიჭუნა გააღიმა, ის მეთოდი, როგორც ეს ქალი სულ საუბრობდა, არა მხოლოდ სიტყვები, არამედ მისი ხმის ტონალობაც იყო ის, რაც ყოველთვის წამოაგდებდა ადგილიდან ბიძამის ჯეკს; როგორ უნდა მოლოდებოდა ქალი მისგან გაღიმებას, ან ეგრძნო თავი კარგად, როცა ქალი ყოველთვის ეუბნებოდა მათ, რომ არ იყვნენ კარგები, რომ მთელი ოჯახი ცუდი იყო.

ჯეკი იყო ბიჭუნას მამის უმცროსი ძმა, და ჯეკი გამოიყურებოდა როგორც მამამისი. რა თქმა უნდა, დიასახლისი ქალბატონი ყოველთვის ეუბნებოდა, რომ მამამისი უკეთესია რომ მკვდარია, რადგან სიცოცხლეში კარგად ვერ ჰყიდდა პროდუქტებს. ქალი ყოველთვის უჩიჩინებდა ჯეკს: „ეს ამერიკაა, უნდა მიდგე-მოდგე, გაეცნო ხალხს და შენს წრეში შემოიყვანო ისინი და შენნაირად უნდა აქციო.“ და ჯეკი ყოველთვის პასუხობდა: „გადავაქციო ისინი ისეთად, როგორიც მე ვარ? როგორ შემიძლია ვაქციო ისინი ჩემნაირად, “ ცოლი ყოველთვის ამაზე ღონდებოდა და ეტყოდა: „ოჰ შე სულელო, რომ არ მყავდეს ეს ბავშვი მუცელში, წავიდოდი და ვიმუშავებდი როზენბერგებთან და ბავშვივით გარჩენდი შენ.“ ჯეკს ჰქონდა ისეთივე განწირული მზერა, როგორც მამამისს ჰქონდა და იგი ყოველთვის ბრაზდებოდა საკუთარ თავზე და უნდოდა რომ სხვა ხალხი ყოფილიყო ბედნიერი, ჯეკი ყოველთვის თხოვდა მას რომ გაეღიმა.

„კეთილი“ ჯეკმა თქვა, „კარგი, კარგი, კარგი, მომკალი, გადამიყვანე ჭკუიდან, უდავოდ. მე მართლაც მკვდარი უნდა ვიყო ახლა, ათი ყუთი ფორთოხალი და ერთი პენიც კი არაა ოჯახში და არაფერი გვაქვს, რომ ვჭამოთ, ნეტავი მკვდარი ვიყო, ახლა უნდა ვიდგე ქუჩაში და მეჭიროს ხელთ ფორთოხლები? ალბათ ახლა უნდა ვიშოვო ვაგონი ფორთოხალი და პირდაპირ ქუჩებში უნდა დავიარებოდე? ნეტა ახლა მკვდარი ვიყო.“ მან თქვა.

შემდეგ ჯეკმა დაჭიმა სახის კუნთები, ისე მოწყენილად იყურებოდა, თითქოს არავინ იყო ამქვეყნად მასზე უბედური, თვითონაც კი, და სურდა რომ არ ეტირა, იმიტომ რომ ჯეკი იყო ფრიად მოწყენილი, გარდა ამისა, ჯეკის მეუღლე უფრო გაღიზიანებული იყო ახლა, ვიდრე ოდესმე, და ქალი ტიროდა ისეთნაირად, როგორც ეს მას ჩვეოდა, ამდროს მან ნამდვილად იგრძნო მწუხარება და იგრძნო, თუ რა საშინელი იყო ყველაფერი, რადგანაც მისი ცოლი არ ტიროდა დარდისაგან, არამედ ტიროდა ბრაზისაგან, შეახსენებდა რა ჯეკს ყველა ვალდებულებას და ყველა იმ დუხჭირ დროებას, რაც მან გამოიარა მასთან ერთად და ყველა საჭიროებას შეახსენებდა ბავშვის თაობაზე, რომელიც მუცელში ჰყავდა და დღეს თუ ხვალ დაიბადებოდა, ქალი ამბობდა: „რისთვის, რა ბედენაა, კიდევ ერთი სულელი ამქვეყნად?“

იატაკზე ერთი ყუთი ფორთოხალი იდო, ქალმა ორი მათგანი ხელში აიღო, ტიროდა რა და თქვა: „არ არის ცეცხლი ღუმელში, ნოემბერში, ყველა ჩვენთაგანი ვიყინებით; წესით, სახლი უნდა იყოს ახლა სავსე ხორცის სუნით, აქა.“ იგი ყვიროდა. „ჭამე, ჭამე შენი ფორთოხლები, ჭამე, სანამ არ მოკვდები.“ იგი ყვიროდა და ყვიროდა. ჯეკი საკმაოდ მოწყენილი იყო იმისათვის, რომ ესაუბრა. იგი დაჯდა და დაიწყო წინ და უკან ქანაობა, გიჟივით იყურებოდა, მათ თხოვეს მას რომ გაეცინა, ჯეკის ცოლი გადიოდა და შემოდიოდა ოთახში, ხელში ეკავა ფორთოხლები, გაჰკიოდა და თან ლაპარაკობდა ბავშვზე, რომელიც მუცელში ჰყავდა.

ცოტა ხანში მან შეწყვიტა ტირილი.

„ახლა მიიყვანე იგი ქუჩის იმ კუთხეში,“ მან თქვა, „და ნახავ თუ იგი არ მოიხვეჭს ცოტა ფულს.“

ჯეკი დაყრუებულს ჰგავდა, ზუსტად ისე გამოიყურებოდა, როგორც ბუკიოტი, მას თავიც კი არ აუწევია ზევით, ასე რომ ქალმა ისევ დაიყვირა:

„მიიყვანე იგი იმ კუთხეში, თხოვე მას რომ გაუღიმოს ხალხს, ამითი ჩვენ პურს შევჭამთ.“

რა აზრი აქვს იყო ცოცხალი, როცა ყველაფერი ყარს და არავინ იცის რა გააკეთონ? რა აზრი აქვს სკოლაში სიარულს, არითმეტიკის შესწავლას, ლექსების კითხვას, ბადრიჯნების ხატვას და ყველაფერი ამდაგვარი საქმეების კეთებას? რა აზრი აქვს ჯდომას ცივ ოთახში, ვიდრე არ მოვა ძილის დრო, და იმის მოსმენას რა აზრი აქვს, თუ როგორ ჩხუბობენ მუდმივად ჯეკი და მისი ცოლი ერთმანეთში, რა აზრი აქვს ამ დროს წახვიდე დასაძინებლად და იქ იტირო, გაიღვიძო დილით და უყურო მოღუშულ ზეცას, იგრძნო ცივი ჰაერი და სხეულის კანკალი, იარო სკოლაში და ჭამო ფორთოხლები სამხარზე, პურის მაგივრად?

ჯეკი წამოხტა და დაუწყო ყვირილი თავის ცოლს, მან თქვა რომ იგი მოკლავდა მას და შემდეგ გულში გაუყრიდა დანას, ასე რომ იგი ყვიროდა უფრო ძლიერად, ვიდრე ოდესმე და შემოახია მას კაბა, ასე რომ ქალი იყო შიშველი, ვიდრე წელამდე და მან თქვა: „კეთილი, საუკეთესო ჩვენთაგანნი უკვე მკვდარია, მომკალი მე.“ მაგრამ ჯეკმა თავისი მკლავები მას გადახვია და გაიყვანა სხვა ოთახში, იგი ისმენდა მის ტირილს, აკოცა მას და უთხრა, რომ იგი იყო ისევ ბავშვი, ძალიან დიდი ბავშვი, მას სჭირდებოდა იგი, როგორც დედა.

ის იდგა კუთხეში და ეს ყველაფერი მოხდა სწრაფად, მას არც კი შეუმჩნევია თუ როგორ დაიღალა, ასე რომ იგი იყო ძალიან დაღლილი და მოშიებული, ასე რომ ის დაჯდა. „რა აზრი აქვს იყო ცოცხალი, თუ შენ სულ მარტო ხარ ამქვეყნად, და არც დედაა და არც მამა და არც არავინ, ვისაც ეყვარები.“ მას უნდოდა რომ ეტირა, მაგრამ რა სარგებლობა ჰქონდა ტირილს, როცა ამას არ მოჰყვებოდა რამე კარგი არანაირად.

ცოტა ხანში ჯეკი ოთახიდან გამოვიდა და იგი ცდილობდა რომ გაეღიმა.

„ყველაფერი რისი კეთებაც შენ გიწევს,“ მან თქვა, „რომ ხელში გეჭიროს ორი დიდი ფორთოხალი და გაუწოდო ისინი ხალხს, როცა ჩაგივლიან გვერდით თავისი ავტომობილებით და გაუღიმო მათ. შენ გაყიდი მთელ ყუთ ფორთოხალს დროზე ადრე, ლუკ.“

მე გავიღიმებ“, მან თქვა, „თითოს გავყიდი ხუთ ცენტად, სამს ათ ცენტად, ოცდათხუთმეტ ცენტად დუჟინს.“

„აი სულ ეს არის“, თქვა ჯეკმა.

ჯეკმა აიღო იატაკიდან ფორთოხლების ერთი ყუთი და დაიწყო გასვლა უკანა კარიდან.

ძალიან მოწყენილობა იდგა ქუჩაში, ჯეკს ხელში ეჭირა ფორთოხლების ერთი ყუთი, ოჯახის წევრები მოჰყვებოდნენ ჯეკს გვერდით, ბიჭი უსმენდა ჯეკს, რომელიც ეუბნებოდა მას რომ ფართოდ გაეღიმა. ცა იყო მოღუშული და არ იყო ფოთლები ხეებზე, ქუჩა კი მოწყენილი ჩანდა და ეს იყო ძალიან სახალისო, ფორთოხლების სურნელი იდგა ირგვლივ – სუფთა და კარგი, ისინი გამოიყურებოდნენ ერთობ ლამაზად და ეს იყო ფრიად სახალისო. ფორთოხლები გამოიყურებოდნენ ძალიან ლამაზად, მისი პატრონები კი იყვნენ ასე მოწყენილნი.

ეს იყო ვენტურის შესახვევის კუთხე, სადაც მთელი ავტომობილები მიდი-მოდიოდნენ და ჯეკმა დადო ყუთი ტროტუარზე.

„იგი ჩანს საკმაოდ კარგად პატარა ბიჭთან შედარებით“, მან თქვა, „მე უნდა დავბრუნდე უკან სახლში, ლუკ.“

ჯეკი ისევ ჩაიცუცქა და შეხედა მას თვალებში, „შენ არა ხარ შეშინებული, ხომ არა ლუკ?!..  მე დავბრუნდები უკან სანამ შებინდდებოდეს, ბინდი არ იქნება ჯერ მაინც ორ საათს, თავი იგრძენი მხიარულად და გაუღიმე ხალხს.“

„გავუღიმებ“ მან თქვა.

შემდეგ ჯეკი ადგილიდან წამოხტა, თითქოს მას ადგომა სხვანაირად არ შეეძლო, რომ არ წამომხტარიყო ისე, ამგვარად ის ჩქარი ნაბიჯებით ჩაუყვა ქუჩას, გადიოდა გზას სწრაფად, ეჩვენებოდა ეს სამყარო მოსაწყენად: „ხუთი ცენტი ერთ ცალში, სამი ცალი ათ ცენტად, ოცდათხუთმეტი ცენტი დუჟინში“.

მან აიღო ორი ყველაზე დიდი ფორთოხალი და დაიჭირა ისინი მარჯვენა ხელში, მეორე მკლავი თავის ქვეშ შემოიდო, ეს არ ჩანდა სწორ პოზად, ეს ჩანდა მოსაწყენად. რა სარფა აქვს, რომ გეჭიროს ორი დიდი ფორთოხალი ცალ ხელში და ამოდებული გქონდეს მეორე ხელი თავქვეშ და ემზადებოდე იმისათვის, რომ გაუღიმო ხალხს, რომლებიც ჩაგივლიან გვერდით ავტომობილებით.

ჩანდა დიდი ხანი იყო გასული, რაც მან დაინახა რომ ერთი ავტომობილი ქუჩიდან ამოდიოდა ზევით, ზუსტად მისი მიმართულებით, როცა ის ახლოს მოვიდა, ბიჭმა დაინახა რომ იქ იჯდა კაცი, რომელიც მანქანას მართავდა და ქალბატონი ორი ბავშვით უკან იყო მოთავსებული, მან გაუღიმა მათ ძალიან ფართოდ, როცა ისინი ძალიან ახლოს მოვიდნენ; მაგრამ მათ პირი არ უჩანდათ ისე, რომ აპირებდნენ გაჩერებას, თუმცა ბიჭმა მიუშვირა ფორთოხლები მათკენ, და უფრო ახლოს მიიწია ქუჩის მხარეს. ბიჭმა დაინახა ძალიან ახლოდან მათი სახეები და გაუღიმა მათ ცოტათი უფრო მეტად, მას არ შეეძლო გაეღიმა ამაზე უფრო ძლიერად, რადგან ლოყები დაეღალა უკვე ამ ღიმილისაგან, ხალხი არც კი უჩერებდა მანქანებს და საპასუხოდაც კი არ უღიმოდნენ, პატარა გოგონამ ავტომობილში მას გაუკეთა ისეთი სახე, თითქოს მასზე ფიქრობდა რომ მისი პროდუქტი იყო იაფფასიანი... რა სარგებლობა მოაქვს იმას, რომ იდგე ქუჩის კუთხეში და ცდილობდე ფორთოხლების მიყიდვას იმ ხალხზე, რომლებიც სხვადასხვა სიფათს გიკერავენ, იმიტომ რომ შენ უღიმი მათ და მოითხოვ მათგან, რომ მოგიწონონ.

რა აზრი აქვს აიტკიო კუნთები ფორთოხლების დაჭერაში, მაინც ყოველთვის ასეა: ზოგიერთი ხალხი მდიდარია და ზოგი ღარიბი, მდიდრები ჭამენ და იცინიან, ხოლო ღარიბები ვერ ჭამენ და ყოველთვის იბრძვიან და ერთი სული აქვთ ერთმანეთი რომ დაჭამონ.

ბიჭმა ჩამოიღო ხელი თავქვეშიდან და შეწყვიტა ღიმილი, შეხედა რა ცეცხლსაქრობ შლანგს, ცეცხლსაქრობის მიღმა იყო არხი, არხის იქით სჩანდა ქუჩა, ვენტურის ქუჩა, და ქუჩის ორივე მხარეს იდგა სახლები და სახლებში იყო ხალხი, ხოლო ქუჩის ბოლოში იწყებოდა სოფელი, სადაც გაეშენებინათ ვენახი და ხეხილის ბაღები, იქვე იყო ღელეები და მდელობები, რის მიღმაც იყო მთები და მთებს მიღმა გაშენებული იყო უფრო დიდი ქალაქი, უფრო მეტი სახლებით, ქუჩებით და ხალხით. რა სარგებლობა ჰქონდა ყოფილიყავი იმ ქვეყანაში, სადაც შეხედვაც არ შეგეძლო ცეცხლსაქრობ ონკანზე, ისე რომ არ მოგნდომებოდა ტირილი?

ამჯერად სხვა ავტომობილი ამოდიოდა ზევით ქუჩაზე, ასე რომ ბიჭუნამ ასწია ხელი და ისევ დაიწყო გაღიმება, მაგრამ როცა მანქანამ ჩაუარა მას გვერდით, შენიშნა რომ იქიდან კაცი მას არც კი უყურებდა. ხუთ ცენტად ერთი ცალი, მათ უნდა ჭამონ ფორთოხლები, პურისა და ხორცის ჭამის შემდეგ მათ აუცილებლად უნდა მიირთვან ფორთოხლები. გაფრცქვენით ის და კარგ სურნელს დააყენებს ირგვლივ, მერე კი შეჭამეთ. წესით მათ უნდა გააჩერონ თავიანთი ავტომობილები და იყიდონ სამი ცალი ათ ცენტად.

შემდეგ სხვა ავტომობილმა ჩაიარა მის გვერდზე, სანამ ბიჭი იღიმებოდა და ხელებს იშვერდა, მაგრამ ხალხი მხოლოდ შეხედავდა მას და სულ ეს იყო. თუ ისინიც ღიმილითვე უპასუხებდნენ ბიჭს, ეს არ იქნებოდა ცუდი, მაგრამ მხოლოდ ჩაუვლიდნენ მას გვერდით და არ იყო არანაირი ღიმილი. უამრავმა მანქანამ ჩაუარა გვერდით და უშედეგოდ, როგორც ჩანს ის უნდა დამჯდარიყო ძირს, შეეწყვიტა ღიმილი და უნდა ეტირა, რადგანაც ეს მდგომარეობა იყო საშინელება. მათ არ უნდოდათ არანაირი ფორთოხალი და არც უნდოდათ დანახვა ღიმილისა მის სახეზე.

ისეთი მეთოდით გაღიმება არ იყო მათთვის მოსაწონი, როგორზეც ბიძამისმა ჯეკმა უთხრა მას რომ სასარგებლო იქნებოდა. ხალხმა უბრალოდ დაინახა ის და მეტი არაფერი მოუმოქმედიათ სხვა.

უკვე საკმაოდ ჩამობნელდა და ბიჭუნა რაზეც ღელავდა, ის იყო რომ მთელი სამყარო დანთქმულიყო დაუსრულებელ ბნელში, იგი საკუთარ თავში უშვებდა იმას, რომ აქ უნდა იდგეს კიდევ კარგა ხანს ხელებაწეული და იღიმებოდეს, ვიდრე სამყაროს დასასრულამდე. იგი უბრალოდ მიხვდა რომ დაბადებული იყო მხოლოდ იმისათვის რომ ემუშავა, რომ მდგარიყო ასე უბრალოდ ქუჩის კუთხეში, მიეწოდებინა ფორთოხლები ხალხისათვის და გაეღიმა მათთვის, ისე რომ დიდი ცრემლის კურცხალი მოსდენოდა ლოყებზე და ასე გაგრძელებულიყო სულ, ვიდრე სამყაროს დასასრულამდე. ყველაფერი იყო შავბნელი და ცარიელი, ბიჭს უწევდა იქ დგომა და ღიმილი, ვიდრე ლოყების ატკივებამდე და უწევდა ტირილი, იმის გამო რომ ხალხმა არც კი გაუღიმა მას საპასუხოდ, და რაც მას ახლა აღელვებდა, ეს იყო რომ მთელი სამყარო უბრალოდ ჩაინთქმებოდა წყვდიადში და დასასრულში. ხოლო ჯეკი მოკვდებოდა და მისი ცოლიც მოკვდებოდა; მთელი ეს ქუჩები, სახლები, ხალხი, მდინარეები, მინდვრები, ბორცვები და ცა, ყველაფერი დასრულდებოდა და გაქრებოდა, და არსად აქ არავინ დარჩებოდა, ერთი კაციც კი, იქნებოდა ცარიელი ქუჩა, ჩაბნელებული ფანჯრები, მიკეტილი კარები, არავითარი სულიერი ირგვლივ არ რჩებოდა, ყველაფერი მისთვის დასრულებული ჩანდა, რადგან ამ ხალხს აღარ უნდოდა რომ ეყიდათ მისი ფორთოხლები, და არც კი უღიმოდნენ მას საპასუხოდ. ასეთნაირად, მისთვის ჩანდა, რომ ახლა მთელი სამყარო უნდა გამქრალიყო და დასრულებულიყო.